Zorgen voor de uitvoering van sancties
Sancties moeten doeltreffend en zorgvuldig worden uitgevoerd om ervoor te zorgen dat de doelstellingen ervan worden bereikt. De verantwoordelijkheid daarvoor ligt in de eerste plaats bij de lidstaten. De Commissie werkt nauw samen om hen hierbij te ondersteunen door:
- regelmatige bijeenkomsten van een deskundigengroep over de uitvoering van sancties, zodat de Commissie alle bevoegde autoriteiten van de lidstaten kan bereiken
- de in maart 2022 door de Commissie opgerichte taskforce “Freeze and Seize”, die de bevriezing van tegoeden van Russische en Belarussische personen en entiteiten coördineert
- een groep op hoog niveau, voorgezeten door commissaris Mairead McGuinness, waar alle 27 overheden van de lidstaten informatie kunnen uitwisselen, ook met vertegenwoordigers van het bedrijfsleven in de EU
- ad-hocvergaderingen met belanghebbenden waar de Commissie richtsnoeren verstrekt en de uitvoering van sancties bespreekt
De EU coördineert haar sancties met andere belangrijke internationale bondgenoten en partners zoals de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Zuid-Korea, Zwitserland, Japan, Australië, Canada, Nieuw-Zeeland en Noorwegen, zodat elk land de meest doeltreffende maatregelen toepast op basis van zijn economie.
Voorkomen van ontwijking
Het omzeilen van EU-sancties is een misdrijf. De Commissie tracht dit te voorkomen door:
- haar handels- en douanediensten te mobiliseren om de verlegging van handelsstromen uit bepaalde landen buiten de EU die als mogelijke toegangspoort naar Rusland fungeren, op te sporen
- contact op te nemen met derde landen om overeenstemming te bereiken over een gezamenlijke analyse, gegevens te vergelijken en zo nodig corrigerende maatregelen te bespreken
- informatie te verzamelen over ontwijkingspatronen uit de particuliere sector en aanbevelingen te doen over hoe deze kunnen worden gedwarsboomd
In het kader van het op 23 juni goedgekeurde 11e sanctiepakket heeft de EU een nieuw instrument ingevoerd om te voorkomen dat de sancties via de rechtsgebieden van derde landen worden omzeild. Het instrument zou vooral gericht zijn op specifieke goederen met een hoog risico waarvan is aangetoond dat zij Rusland via landen buiten de EU bereiken, hoewel zij onder EU-sancties vallen. Het instrument stelt de EU in staat de uitvoer van deze goederen naar de landen die worden gebruikt om onze sancties te omzeilen, te verbieden en de verlening van bijbehorende diensten te verbieden.
De lijst van goederen en technologie waarop deze maatregel van toepassing is, wordt alleen aangevuld als er geen andere oplossing kan worden gevonden. Dit betekent nauwe samenwerking en dialoog met alle betrokken landen. Wij zullen de overheden van die landen altijd de gelegenheid bieden om te reageren op de bevindingen en conclusies van de EU. Het gaat dus om een laatste redmiddel.
Een aantal andere maatregelen hebben ons in staat gesteld harder op te treden tegen omzeiling van sancties:
We hebben een doorvoerverbod ingevoerd voor goederen voor tweeërlei gebruik, geavanceerde technologie, vuurwapens en luchtvaartgerelateerde materialen via het Russische grondgebied. Dit betekent dat goederen niet langer via Rusland kunnen worden doorgevoerd wanneer zij naar andere landen buiten de EU worden uitgevoerd.
Wij hebben ook de marktdeelnemers verplicht om de wederuitvoer van deze gevoelige goederen naar Rusland contractueel te verbieden.
We hebben een doorvoerverbod ingevoerd voor bepaalde economisch kritieke goederen via het Russische grondgebied. Dit betekent dat deze goederen niet langer via Rusland kunnen worden doorgevoerd wanneer zij naar andere landen buiten de EU worden uitgevoerd.
We hebben een nieuwe maatregel ingevoerd op grond waarvan EU-entiteiten bepaalde geldovermakingen buiten de EU moeten melden als deze voor meer dan 40% direct of indirect eigendom zijn van Russen of in Rusland gevestigde entiteiten.
Samen met de lidstaten stelt de Commissie een overzicht op van alle bevroren tegoeden van de Russische centrale bank die in de EU worden aangehouden, om te weten waar deze zich bevinden en hoeveel ze waard zijn. Dit is met name van belang voor het mogelijke gebruik van Russische overheidsmiddelen om de wederopbouw van Oekraïne te financieren.
De lidstaten hebben in het kader van het 10e sanctiepakket meer dan 200 miljard euro aan bevroren activa van de Russische centrale bank aan de Commissie gemeld.
Voor het eerst eist de EU dat op de lijst geplaatste personen actief al hun tegoeden binnen het rechtsgebied van de EU bekendmaken aan de nationale bevoegde autoriteit. Dit zal ertoe bijdragen dat tegoeden veel doeltreffender worden opgespoord en bevroren. Niet-naleving van deze verplichting – d.w.z. het niet bekendmaken van tegoeden door op de lijst geplaatste personen – zal worden beschouwd als een inbreuk op de EU-sanctiewetgeving, met de gevolgen, ook strafrechtelijke, die voortvloeien uit de nationale wetgeving van elke lidstaat.
Dit is een reactie op de toenemende complexiteit van constructies om sancties te omzeilen. Wij moeten deze pogingen steeds een stap vooruit blijven.
Het 12e sanctiepakket, dat op 18 december 2023 werd aangekondigd, voorziet in een strengere verplichting voor de lidstaten om proactief de vermogensbestanddelen van op de lijst geplaatste personen te traceren teneinde inbreuken op of omzeiling van sancties te voorkomen en op te sporen.
De EU heeft een nieuw criterium voor plaatsing op de lijst ingevoerd, waardoor zij sancties kan opleggen aan personen die helpen bij de omzeiling van sancties.
Daarnaast zal het mogelijk zijn om overleden personen op de lijst van bevriezing van tegoeden te houden, zodat wordt voorkomen dat de bevriezingsmaatregel wordt omzeild.
Op 2 december 2022 kwam de Commissie met een voorstel om de strafbaarheid en de straffen voor schending van beperkende maatregelen van de EU te harmoniseren. Zolang de Russische agressie tegen Oekraïne voortduurt, is het van het grootste belang dat de beperkende maatregelen van de EU volledig worden uitgevoerd. Schending van die maatregelen mag niet lonen. Het voorstel van de Commissie omvat gemeenschappelijke EU-regels die het gemakkelijker maken om schendingen van beperkende maatregelen in alle lidstaten te onderzoeken, te vervolgen en te bestraffen.
De Commissie heeft een nieuwe rol gecreëerd voor de internationale speciale gezant voor de uitvoering van EU-sancties om te zorgen voor voortdurende besprekingen op hoog niveau met landen buiten de EU om te voorkomen dat de sancties die sinds het begin van de oorlog tegen Oekraïne aan Rusland zijn opgelegd, worden ontweken en omzeild. David O’Sullivan, voormalig secretaris-generaal van de Commissie en hoge EU-diplomaat, is benoemd tot EU-gezant voor sancties en heeft deze rol in januari 2023 op zich genomen.
Informatie voor belanghebbenden:
Om belanghebbenden te informeren heeft de Commissie
- antwoorden gepubliceerd op honderden veelgestelde vragen met betrekking tot alle industriesectoren waarop sancties van toepassing zijn, zoals financiën en bankwezen, handel en douane, energie, landbouw, vervoer en overheidsopdrachten in de media, en specifieke richtsnoeren gegeven voor humanitaire kwesties. Zij heeft regelmatig overleg gepleegd met belanghebbenden uit de sector en werkt samen met de nationale bevoegde autoriteiten die bevoegd zijn om EU-sancties uit te voeren, vergunningen te verlenen en schendingen te vervolgen.
- gemakkelijk te begrijpen gegevens over de tot dusver goedgekeurde pakketten gepubliceerd De EU-sanctiekaart biedt een gebruiksvriendelijke weergave van alle sanctieregelingen die momenteel van kracht zijn, met inbegrip van personen waarvoor individuele sancties gelden. De geconsolideerde lijst van financiële sancties, die alle personen, groepen en entiteiten omvat die op grond van EU-sancties onderworpen zijn aan een bevriezing van tegoeden en het verbod om tegoeden en economische middelen beschikbaar te stellen, is online beschikbaar.
- een website ingesteld om overtredingen anoniem te melden. De EU-sancties verplichten de lidstaten nu ook om de schending van sancties strafbaar te stellen.
- het contactpunt op EU-niveau voor humanitaire hulp opgericht, dat praktische informatie verstrekt aan humanitaire hulpverleners over het aanvragen van humanitaire afwijkingen op EU-sancties.
- een centraal contactpunt opgezet om autoriteiten en exploitanten van buiten de EU te informeren over de reikwijdte en uitvoering van de EU-sancties tegen Rusland, met name op het gebied van voedselzekerheid. Dit is ook bedoeld om ervoor te zorgen dat de stroom van agrovoedingsproducten en meststoffen naar hun land niet wordt getroffen.